Φαράγγια “Κλειστό Μελίσσι” και “Κοροβέσου” στα Κατσανοχώρια Ιωαννίνων.
Το Κλειστό Μελίσσι γενικά είναι στενό, με 5 εύκολα ραπέλ, όμορφο διάκοσμο και πράσινο χρώμα νερών, και του Κοροβέσου είναι ακόμη πιο στενό και σε κάποια σημεία το φώς είναι αμυδρό, μόνο με ένα μικρό ραπέλ. Και τα δύο μαζί αποτελούνε μια ολοκληρωμένη εικόνα ενός σπάνιου αισθητικού φαραγγιού. Οργάνωσα την εξερεύνηση-αρμάτωμα η οποία πραγματοποιήθηκε στις 27 Μαρτίου 2011.
Αρθρογραφία, φωτογραφίες: Γιώργος Ανδρέου. Περιοδικό ”Κορφές” No 209-Μάιος 2011
Η Ήπειρος είναι το γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας που εκτείνεται στο βορειοδυτικό άκρο της χώρας. Αποτελείται από τους νομούς Άρτας, Ιωαννίνων, Πρέβεζας και Θεσπρωτίας. Η έκταση της είναι 9.450 τ.χλμ. ενώ πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη είναι τα Ιωάννινα.
Τα όρια της Ηπείρου, από τους μυθικούς χρόνους, εκτείνονται από τον Αμβρακικό κόλπο νότια μέχρι το Γενούσο (Σκούμπι) ποταμό βόρεια και από το Ιόνιο πέλαγος δυτικά μέχρι την οροσειρά της Πίνδου ανατολικά. Ο ποταμός Γενούσος χώριζε την Ήπειρο από το γεωγραφικό διαμέρισμα που άλλοτε λεγόταν Ιλλυρία. Σήμερα το τμήμα της Ηπείρου που βρίσκεται μεταξύ του Γενούσου (βόρεια) και των σημερινών ελληνοαλβανικών συνόρων (νότια) ανήκει στο Αλβανικό κράτος και είναι η λεγομένη Βόρεια Ήπειρος. Η μορφολογία του εδάφους της Ηπείρου είναι κυρίως ορεινό με κυρίαρχη την μεγαλύτερη οροσειρά της Ελλάδας, την Πίνδο. Η περιοχή των Ιωαννίνων για παράδειγμα, υπήρξε πολύ διαφορετική στο γεωλογικό παρελθόν. Τα πετρώματα της δημιουργήθηκαν εκατομμύρια χρόνια πριν, όταν τα Ιωάννινα ήταν μέρος ενός ωκεανού που χώριζε την Αφρική από την Ευρασία. Αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια του Μεσοζωικού αιώνα, όταν σε άλλα μέρη του κόσμου κυριαρχούσαν οι δεινόσαυροι και άλλοι χερσαίοι και θαλάσσιοι οργανισμοί, πολύ διαφορετικοί από τους σημερινούς.
Τζουμέρκα και Kατσανοχώρια
Εκεί στη σμίξη του Καλαρίτικου και Αράχθου ποταμού, βρίσκονται αντικριστά τα Χουλιαροχώρια (Τζουμέρκα) με τα Κατσανοχώρια ή Τομαροχώρια (όρος Τόμαρος). Λέμε ότι βρίσκονται αντικριστά γιατί χωρίζονται από το μεγάλο φαράγγι του Αράχθου. Τα Κατσανοχώρια είναι μια συστάδα 11 ορεινών χωριών, που ανήκουν στην επαρχία Δωδώνης. Αν και με ολιγομελή πληθυσμό, συγκεντρώνουν την προσοχή των επισκεπτών κυρίως για την καταπληκτική φύση που τα περιβάλει.
Το όνομά τους αρχικά ήταν Τομαροχώρια, αλλά σύμφωνα με την παράδοση, άλλαξαν ονομασία από ένα λάθος….κάθισμα….των προγόνων τους. Κάποτε τα Τζουμερκοχώρια, τα Ζαγοροχώρια και τα Τομαροχώρια μαζεύτηκαν για να λύσουν προβλήματα της περιοχής. Όλοι οι κάτοικοι κάθισαν μαζί, εκτός από τους κατοίκους των Τομαροχωρίων, που κάτσανε χώρια, κι έτσι τους έμεινε το όνομα. Άλλη παράδοση λέει πως το όνομά τους το πήρανε από έναν γαιοκτήμονα με όνομα Κασσιανός που εγκαταστάθηκε πρώτος στο Λοζέτζι, που τώρα το λένε Ελληνικό.
Το Ελληνικό, κεφαλοχώρι των Κατσανοχωρίων, βρίσκεται κτισμένο στην πλαγιά ενός λόφου, ενώ γύρω του είναι τα άλλα χωριά, η χαράδρα του Άραχθου και τα επιβλητικά Τζουμέρκα. Τα απομεινάρια της δυναστείας των Μολοσσών, που σώζονται ακόμα και στις μέρες μας, θυμίζουν την αίγλη και την ευημερία που πέρασε κάποτε τούτος ο τόπος. Η στρατηγική θέση των κτισμάτων που μένουν μισογκρεμισμένα σε στρατηγικής σημασίας σημεία γύρω από τον Άραχθο δείχνει ότι εδώ κάποτε οι άνθρωποι ζούσαν, διεκδικώντας ένα καλύτερο κομμάτι γης μέσα στην εύφορη κοιλάδα και γύρω από αυτήν.
Το τοπίο άγριο και επιβλητικό, προκαλεί τον επισκέπτη να χαθεί στην αγκαλιά των φαραγγιών και των πηγών του, που γεννούν αδιάκοπα γάργαρο παγωμένο νερό κι εμπλουτίζουν τον ορμητικό Άραχθο.
Εκεί βρίσκεται και η ιστορική μονή της Τσούκας στα βορειανατολικά του χωριού, χτισμένη σύμφωνα με μαρτυρίες το 1190 από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ισαάκιο Κομνηνό. Επίσης βρίσκεται ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου μνημείο του 1661 με εξαιρετικές τοιχογραφίες, ο γεροπλάτανος του 1820, το δαφνοδάσος στο Κοροβέσι όπου είναι και το τελείωμα του φαραγγιού που θα περιγράψω, οι πολυάριθμες βρύσες και δύο παλιοί νερόμυλοι, που βρίσκονται στην αρχή και στο τέλος του φαραγγιού. Πραγματικά αυτό το φαράγγι ξεκινάει από νερόμυλο και τελειώνει πάλι σε νερόμυλο!
Η περιοχή γεωλογικά μοιράζεται ανάμεσα στη ζώνη της Πίνδου και την Ιόνιο ζώνη, με κυρίαρχα πετρώματα τον ασβεστόλιθο και τον φλύσχη. Το κλίμα της χαρακτηρίζεται από ψυχρό έως δριμύ με παρατεταμένους χειμώνες, πλούσιο σε βροχές την άνοιξη και ζεστά καλοκαίρια με αρκετές τοπικές βροχές.
Τριγύρω ψηλές κορυφές, βαθιές χαράδρες, γυμνά βράχια, πλούσιο φυσικό περιβάλλον, ορμητικά ποτάμια αποτελούν το φυσικό πλαίσιο της ευρύτερης περιοχής των δυτικών Τζουμέρκων που αγναντεύεις από το Ελληνικό. Ο συνδυασμός του άφθονου νερού, των επιβλητικών ορεινών όγκων, των πετρόκτιστων παραδοσιακών οικισμών, διαμορφώνει την αισθητική του τοπίου της περιοχής και συγκροτεί μια ανθρωπογεωγραφική και πολιτισμική ενότητα με ξεχωριστό ενδιαφέρον.
Τα χωριά Ελληνικό, Αετοράχη, Λάζαινα και Κοστίτσι περιβάλουν μια ορεινή κοιλάδα που τροφοδοτεί με νερό το φαράγγι για το οποίο θα αναφερθώ.
Τα φαράγγια
Το φαράγγι έχει δύο διακλαδώσεις οι οποίες ενώνονται σε ένα κεντρικό φαράγγι το οποίο καταλήγει στον Άραχθο. Δηλαδή πρόκειται για δυο διαφορετικά φαράγγια τα οποία ενώνονται σε ένα. Το πρώτο φαράγγι είναι ανώνυμο και ξεκινάει κάτω από το χωριό Αετοράχη. Το συγκεκριμένο το εξερεύνησα με την ομάδα μου τον Σεπτέμβριο του 2001 και δεν είχε κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Και μάλιστα μπορώ να πω ότι ήταν από τα χειρότερα που έχω εξερευνήσει. Ελάχιστο νερό, αιχμηρά βράχια που κόβανε τα σχοινιά σαν μαχαίρι, συνεχόμενες μικρές και ανιαρές καταβάσεις, καθόλου όμορφο διάκοσμο…. Το άλλο φαράγγι ονομάζεται ΄΄Κλειστό Μελίσσι’’ και βρίσκεται κάτω από το Ελληνικό. Ήταν ένας προορισμός προς εξερεύνηση που περίμενε δέκα χρόνια. Η εξερεύνηση πραγματοποιήθηκε, στις 27 Μαρτίου 2011 στα πλαίσια της εξερευνητικής δράσης του συλλόγου μου, ΕΣΕΦ. Μετά την σμίξη των δυο αυτών φαραγγιών το νέο φαράγγι που προκύπτει έχει άλλη ονομασία και λέγεται Κοροβέσου. Όποιο από τα δύο επιλέξεις να κατέβεις, θα σε καταλήξεις στου Κοροβέσου και στη συνέχεια στον Άραχθο. Άρα λοιπόν έχουμε δύο ονόματα φαραγγιών, παρόλο που το ένα είναι συνέχεια του άλλου. Το Κλειστό Μελίσσι γενικά είναι στενό, με 5 εύκολα ραπέλ, όμορφο διάκοσμο και πράσινο χρώμα νερών, και του Κοροβέσου είναι ακόμη πιο στενό και σε κάποια σημεία το φώς είναι αμυδρό, μόνο με ένα μικρό ραπέλ. Και τα δύο μαζί αποτελούνε μια ολοκληρωμένη εικόνα ενός σπάνιου αισθητικού φαραγγιού.
Ξεκινώντας από την πλατεία του Ελληνικού, υπάρχει ένας χωματόδρομος που σταματάει σε μια πεδιάδα. Η συνέχεια του χωματόδρομου γίνεται μονοπάτι που σε κάποιο σημείο του διακλαδίζεται προς Μονή Τσούκας και προς Άραχθο. Από αυτό το μονοπάτι γίνεται και η επιστροφή από το φαράγγι. Τα αυτοκίνητα μπορείτε να τα αφήσετε 1000 μέτρα πριν το τέλος αυτού του δρόμου και να κατεβείτε από ένα άλλο μονοπάτι με νοτιοδυτική κατεύθυνση προς την κοιλάδα, μέσα από σχετικά καθαρή πλαγιά. Προορισμός ένας παλιός νερόμυλος, όπου δίπλα του ακριβώς ξεκινάει το πρώτο 17μετρο ραπέλ από το Κλειστό Μελίσσι. Με την είσοδο σας στο φαράγγι θα λάβετε αμέσως το μήνυμα ότι πρόκειται για μια έκπληξη! Η δεύτερη κατάβαση των 6 μέτρων γίνεται άμεσα και στη συνέχεια για 250μέτρα θα περπατήσετε σε ένα σχετικά ανοιχτό μέρος. Αμέσως μετά το φαράγγι ξανακλείνει μέχρι το τελείωμά του. Οι άλλες τρεις καταβάσεις του είναι μικρότερες των 10μέτρων και έχουν όμορφες εναλλαγές με κολύμπι σε μικρές πισίνες. Πλησιάζοντας στην σμίξη των φαραγγιών θα το καταλάβετε από το στένεμα και την μορφολογία των πετρωμάτων. Οι νεροκουρτίνες που στάζουνε από τα πλάγια και τροφοδοτούνε με επιπλέον νερά το φαράγγι είναι σημάδι που δηλώνει ότι πλησιάζετε στο άλλο φαράγγι! Μπένοντας στου Κοροβέσου, τα πράγματα αλλάζουν! Το ρήγμα είναι πολύ κάθετο και στενό. Τα πετρώματά του δεν γλιστράνε ιδιαίτερα και συνεχώς κολυμπάτε σε μικρές πισίνες. Το στένεμα αυτό πηγάζει από παντού νερά. Κάπου θα συναντήσετε κι ένα πολύ μικρό, αλλά αναγκαίο ραπέλ. Λίγο πριν το τέλος του, το φαράγγι στενεύει πάρα πολύ, σχεδόν 60-70 εκατοστά πλάτος το οποίο είναι εξαιρετικά σπάνιο και όμορφο φαινόμενο. Κοιτάζοντας επάνω και βλέποντας την πορεία του ρήγματος, η φαντασία του καθενός πηγαίνει στην στιγμή που έγινε αυτό το γεωλογικό φαινόμενο! Τα νερά του φαραγγιού είναι φυσιολογικά χωρίς να δημιουργούν προβλήματα στην πορεία της κατάβασης. Αποφύγετε να μπείτε σε ένα τόσο στενό φαράγγι όταν πρόκειται να έχει δυνατή καταιγίδα και προτιμήστε φυσιολογικές ημέρες. Κατάλληλη περίοδος είναι από Μάρτη μέχρι και τον Ιούνη. Μετά τον Ιούνη το νερό συνήθως στερεύει.
Η πορεία σας μετά συνεχίζεται για 45 λεπτά στις όχθες του μικρού ποταμού και όσο πλησιάζεται προς την κατάληξή του, τον Άραχθο, τόσο ξανοίγει. Στην αριστερή του όχθη θα βρείτε έναν παλιό νερόμυλο. Πάνω από τον νερόμυλο ξεκινάει ένα παλιό μονοπάτι το οποίο θα σας βγάλει στα αυτοκίνητα σας. Η πεζοπορική αυτή διαδρομή, διαρκεί περίπου 1 ώρα και έχει εξαιρετική θέα προς τα Δυτικά Τζουμερκοχώρια. Οι Χουλιαράδες που είναι κτισμένοι στο χείλος της χαράδρας του Αράχθου (σημαντικό χωριό της περιοχής) φαίνονται όσο ανεβαίνετε και μαζί τους προβάλουν έντονα οι γκρεμοί του Αράχθου και του Καλαρίτη.
Μπορώ να πω ότι είναι ένας συνδυασμός μιας εξαιρετικής διαδρομής canyoning μεγίστου αισθητικού κάλους, αλλά παράλληλα και μιας πανέμορφης ειδυλλιακής πεζοπορικής διαδρομής. Οι εικόνες από τον κύκλο αυτό (πεζοπορία-φαράγγι-πεζοπορία) είναι μια αφορμή για δραστηριότητα στην γύρω περιοχή. Όσο μακριά κι αν βρίσκεστε, αξίζει να οργανώσετε αυτή την εξόρμηση. Επίσης αν περνάτε από εκεί κοντά κάντε μια παράκαμψη. Η περιοχή προσφέρει άλλωστε και πολλές άλλες δραστηριότητες και ομορφιές!
Ειδικά στοιχεία
- Απόσταση από Γιάννενα:30 λεπτά
- Υψόμετρο αφετηρίας: 480μέτρα
- Υψόμετρο τερματισμού: 390μέτρα
- Μήκος φαραγγιών:1750μέτρα
- Χρόνος πρόσβασης-πεζοπορίας: 20 λεπτά
- Χρόνος κατάβασης φαραγγιών: 2 ώρες
- Χρόνος πεζοπορίας μέσα από το ποτάμι: 50 λεπτά
- Χρόνος πεζοπορίας-επιστροφής : 55 λεπτά
Τα υλικά ασφάλισης ήταν ρελέ-αλυσίδες της εταιρείας Rockland με δαπάνη του ΕΣΕΦ.
Η εξερεύνηση-ασφάλιση-χαρτογράφηση, έγινε από ομάδα του ΕΣΕΦ και έφερα την επιμέλεια της διοργάνωσης.
Γιώργος Ανδρέου.
Εκπαιδευτής –οδηγός καταβάσεων φαραγγιών
